13. Jan Boers

Jan Boers (1812-1896) was de bevlogen en geliefde directeur Stadsmuziek in Delft. De musicus, componist en verzamelaar van muziekinstrumenten behoorde tot de vriendenkring van het Delftse ondernemersechtpaar Jacques en Agneta van Marken, bekend van de Gistfabriek en het Agnetapark. Hij componeerde onder meer de ‘Gistmars’ en ‘Agnetamars’ voor de Harmoniekapel. Boers woonde van 1855 tot 1867 met zijn gezin op Wijnhaven 19.

Bekijk hier de video’s van Jan Boers

Achtergrondinformatie

Johan Coenradus (Jan) Boers wordt op 4 augustus 1812 geboren in Nijmegen. Zijn vader Frederik heeft een handel in muziekinstrumenten. Hij leert zoon Jan viool en fluit te spelen. Op zijn vijftiende krijgt Jan muzieklessen aan het Haags Conservatorium in viool, fluit en harmonieleer. Een jaar later wordt hij aangesteld als hofviolist van koning Willem I. In 1834 trouwt de 22-jarige Boers in Den Haag met Johanna Nijssen. Ze krijgen acht kinderen. Onder hen Frits, die in de muzikale voetsporen van zijn vader zal treden.

Muziekverzameling
In 1837 vertrekt Boers met zijn vrouw naar Parijs, waar hij altist wordt in het orkest van Casino Paganini en als corrector gaat werken voor muziekuitgeverij Richault. In deze tijd begint hij met het verzamelen van bladmuziek, muziekliteratuur en muziekinstrumenten. De verzameling gaat na zijn dood naar het Rijksmuseum, nu in het Kunstmuseum Den Haag.

Directeur Stadsmuziek
In 1852 – veertig jaar oud – wordt Boers Stadsmuziek-directeur in Delft. Met zijn komst verandert het muziekklimaat in Delft in positieve zin. Hij neemt tal van initiatieven en is een groot verbinder. In Delft wordt hij ook kapelmeester van de Schutterij en neemt diverse studentenorkesten onder zijn hoede.
Bij Boers groeit de ambitie om brede lagen van de Delftse bevolking in contact te brengen met werk van componisten als Weber, Beethoven en Mendelssohn. Hij organiseert daarom als één van de eersten in Nederland zogenaamde volksconcerten. Daarnaast wil hij de stad Delft muzikaal ‘op de kaart zetten’ via een professioneel muziekkorps.
Boers heeft ook een belangrijke rol bij de maskerades, de spectaculaire lustrumfeesten van het Delftsch Studenten Corps (DSC). Voor de lustrumfeesten componeert hij soms speciale feestmuziek, zoals een Feest-Ouverture en in 1878 een Wilhelmus-Ouverture. Hij is de vaste dirigent van Apollo, de muziekafdeling van het Corps. Waarschijnlijk heeft sociaal ondernemer Jacques van Marken als student kennis gemaakt met de Delftse muziekmaestro.

Van Marken
Wanneer Jacques en Agneta van Marken in 1869 in Delft de Gistfabriek beginnen, organiseren zij aan huis ‘Onder Ons’-avondjes, waar wetenschappers, kunstenaars, acteurs en musici bijeenkomen. De charismatische Boers, ook opvallend door zijn reusachtige verschijning, wordt al snel een huisvriend. Agneta, die piano speelt, gaat muziekles bij hem volgen. Samen met de dochter van Boers, Anna, verzorgt Agneta zanglessen voor de kinderen in het Agnetapark, het tuindorp met arbeiderswoningen bij de fabriek.

Harmoniekapel
In 1883 oppert Jacques van Marken bij een personeelsbijeenkomst het idee om een ‘vereniging tot oefening in instrumentaalmuziek’ op te richten, een harmoniekapel. Dat gebeurt. De Gistfabriek regelt repetitieruimte, financiert de aanschaf van instrumenten en benadert muziekdocent Frits Boers, zoon van Jan, om de Harmoniekapel te dirigeren. De eerste openluchtconcerten in het Agnetapark vallen zeer in de smaak. Bij het Winterfeest – negen maanden na de oprichting – wordt het echtpaar Van Marken verrast met een eigen compositie, getiteld ‘Ons Volkslied’. De Harmoniekapel wordt een uithangbord van de fabriek, neemt deel aan landelijke concoursen en speelt op Wereldtentoonstellingen in Amsterdam en Antwerpen. Beschermvrouwe Agneta wordt tweemaal geëerd met een ‘Agnetamars’, waarvan er eentje is gecomponeerd door Jan Boers.

Componist
Als componist maakt Boers verschillende bewerkingen voor harmonieorkest van klassieke composities. Daarnaast schrijft hij koormuziek (onder meer het oratorium Radboud en Psalm 128), ouvertures, een symfonie en liederen. Hij wordt in kleine kring zeer gewaardeerd, maar krijgt weinig aandacht in de pers.
Wanneer Boers in 1892 80 jaar wordt, organiseren vrienden op donderdag 4 augustus een Feestconcert in het Agnetapark georganiseerd. Kosten noch moeite worden gespaard om er een spektakel van te maken. Vier jaar later – 1 november 1896 – overlijdt Boers. Hij wordt onder grote publieke belangstelling begraven op Jaffa.

Met dank aan Jan van der Mast, https://www.janvandermast.nl/.
Het graf van Jan Boers is onderdeel van de Van Marken wandeling ‘Jaffa, levend verleden’: https://museumvanmarken.nl/wandeling-jaffa/
Meer informatie over Jacques en Agneta van Marken: https://museumvanmarken.nl/ en https://www.delft.com/nl/plan-je-bezoek/tickets/van-marken-historische-wandelroute

Meer informatie over de Koninklijke Harmoniekapel Delft: https://harmoniekapel.nl/.